Het onderwerp ‘taal’ staat bij de veranderprocessen van Expeditie Onderstroom standaard op de agenda. Binnen de Analyse fase blijkt dikwijls dat de uitleg die aan een bepaald woord gegeven wordt, fors kan verschillen tussen individuen onderling. Dit heeft invloed op de samenwerking binnen een team.

Ieder individu heeft een unieke set van drijfveren. Zij vormen voor een belangrijk deel de bril waarmee we naar de wereld kijken. In ons dagelijks leven maken we keuzes vanuit die specifieke bril. Welk werk we kiezen en hoe we ons werk beleven, leggen we naar onszelf uit op basis van die drijfveren. Binnen onze verandertrajecten hebben we in de praktijk gemerkt hoeveel invloed de verschillende brillen die we dragen, kunnen hebben op hoe we ons gedragen. De wijze waarop we taal op een verschillende wijze interpreteren, is hierbij een heel belangrijk punt van aandacht.

Een individu dat streeft naar structuur en duidelijkheid, heeft heel andere gedragingen dan iemand die vooral daadkracht wil tonen en tempo wil maken. De een werkt van nature gedisciplineerd en geordend, een ander ongeduldig en impulsief. In de praktijk zien we dat er binnen teams veelal een soort ongeschreven regels ontstaan over hoe personen zich ongeveer dienen te gedragen. Daarbij kan de een wellicht iets minder discipline en ordening aanbrengen dan hij of zij het liefst zou willen en zal de meer impulsieve collega moeten accepteren dat geduld soms onderdeel van de werkelijkheid is. Over het algemeen zien we dat mensen die zichzelf ondanks die aanpassing voldoende kwijt kunnen op hun werk, nog steeds heel effectief kunnen zijn voor organisaties.

Lastiger wordt het op het vlak van taal. Onderzoek laat zien dat woorden waar we van denken dat we ongeveer hetzelfde bedoelen, heel verschillend beleefd kunnen worden. Zo kan het woord ‘integriteit’ door een gedisciplineerd iemand uitgelegd worden als ‘afspraak is afspraak’. Het volgen van een protocol maakt in zo’n geval onderdeel uit van een integere houding richting de organisatie. Een meer impulsief iemand legt ‘integriteit’ uit vanuit het teamperspectief: ‘je laat je collega’s niet vallen’. Dan ben je pas integer. Als iemand met deze drijfveren een protocol in de weg ziet staan van het team belang, dan zal hij of zij niet schromen om te kiezen voor de juiste ‘integere’ houding, namelijk opkomen voor een collega. Dit kan met name bij organisaties waar veiligheid centraal staat, ernstige gevolgen hebben.

Binnen de aanpak van Expeditie Onderstroom krijgt binnen de processtap Analyse en Value Case, het aspect uniforme taal de aandacht. Meer achtergrond over dit onderwerp? In het boek Drijfveren geven Hans Versnel en Machiel Koppenol overzichtelijk weer welke zes profielen we kunnen onderscheiden als het om drijfveren gaat.