Het is een veel gehoorde behoefte: hoe draag je als collega, vriend, partner of bijvoorbeeld ouder bij aan de intrinsieke motivatie van de ander? Hoe zorg je ervoor dat de ander inziet dat nieuw gedrag van belang is om beter samen te werken? Vele onderzoeken laten een consistent beeld zien. We gedragen ons alleen blijvend anders, als we er zelf het nut van inzien. Hoe beinvloed je dat fenomeen?

Afweging
De definitie van intrinsieke motivatie luidt ‘een persoon die een handeling uitvoert omdat hij het graag wil.’ Daarin ligt verscholen dat de persoon er zelf voor kiest om zich te gedragen zoals hij of zij voor ogen heeft. Oftewel, hij of zij kan er ook voor kiezen om het niet te doen. Intrinsieke motivatie is dan ook afhankelijk van de weging vanuit de persoon zelf. What’s in it for me? Op het moment dat je overstapt van SMS naar Whatsapp is die niet zo moeilijk te verzinnen. Goedkoper, completer en vrij eenvoudig om te realiseren. Deze positieve consequenties zijn concreet en ervaar je onmiddellijk. Moeilijker ligt het als we zoiets als ‘stoppen met roken’ als thema nemen. Een onduidelijk eindresultaat dat in de toekomst ligt en ook nog eens iets afneemt wat je had en eigenlijk niet kwijt wil, namelijk die sigaret. De weging tussen kosten en baten is dan een stuk ingewikkelder en daarmee valt de afweging dan ook vaak uit naar het niet doen. Of gaandeweg erachter komen dat het te zwaar is.

We maken dus voortdurend de afweging of hetgeen wat we willen bereiken binnen handbereik ligt en welke moeite het kost. De buitenstaander neemt dat waar als ‘intrinsiek gemotiveerd’, maar in feite is het niets meer dan het eindresultaat van een afweging binnen het individu zelf. De vraag is vervolgens: kun je als buitenstaander de intrinsieke motivatie bij een ander beïnvloeden? Het antwoord daarop is ‘ja’. Hoe doe je dat?

Bij Expeditie Onderstroom zien wij gedrag van mensen als een beweging in drie fases.

1. Datgene wat klaar staat voordat gedrag tot stand komt. Wij noemen dat de ‘aanzet tot gedrag’. Datgene wat in een persoon verscholen ligt; de wijze waarop hij of zij naar de wereld kijkt, aanwezige normen en waarden evenals intrinsieke motivatie valt onder deze ‘aanzet’. Of iemand gedrag vertoont heeft alles te maken met of hij of zij daartoe intrinsiek gemotiveerd is.
2. Het gedrag zelf. In feite datgene wat je concreet van iemand verlangd en waar kunt nemen;
3. De consequentie op gedrag. Wij noemen dit het ‘gevolg’ op gedrag. We kennen vier gevolgen, namelijk ‘waardering’, ‘dwang’, ‘straf’ en ‘boete’. Ieder van deze gevolgen gaat gepaard met bepaalde emoties en of gedrag herhaald wordt hangt af van wat men ervaart.

Onderzoek
Wat inmiddels ruimschoots bewezen is, is dat alleen ‘waardering’ leidt tot een stijging van intrinsieke motivatie. Alleen als iemand het gevoel heeft dat datgene wat hij of zij moet doen voldoende oplevert en dat ook duurzaam het geval blijft, blijft iemand zich op die wijze gedragen. Wil je de intrinsieke motivatie van een persoon laten groeien, dan zul je ervoor moeten zorgen dat jij datgene waardeert wat de ander belangrijk vindt. Dat klinkt eenvoudig, maar blijkt niet gemakkelijk in de praktijk. We zijn namelijk veelal gewend om ongewenst gedrag in een ander te bestraffen, in plaats van wenselijk gedrag voortdurend (!) te waarderen. Daarnaast stellen we zelden nieuwsgierige vragen over wat iemand drijft. Binnen teams die wij begeleiden komt het regelmatig voor dat het geven van complimenten helemaal niet gebruikelijk is en dat elkaar dwingend of straffend aanspreken de cultuur geworden is. De emoties die bij dwang en straf horen zijn boosheid en angst. Dan stijgt je intrinsieke motivatie niet zozeer van, maar daalt hij eerder.

Ervaring
De sleutel tot het laten stijgen van de intrinsieke motivatie ligt dus verscholen in het feit dat je datgene zal moeten doen wat je toehoorder als waarderend ervaart. Waardering valt uiteen in twee opties: sociale waardering en materiële waardering. Onder sociale waardering valt alles wat te maken heeft met complimenten geven – of datgene wat iemand onder complimenterend verstaat. Materiële waardering heeft alles te maken met geldelijke / stoffelijke beloning, waaronder geld of een geschenk bijvoorbeeld. We zijn vijf maal meer vatbaar voor sociale waardering dan materiële waardering. Een salarisstrook werkt in dat opzicht niet zozeer motivatie verhogend. Een oprecht compliment wel.

Wil je de intrinsieke motivatie laten stijgen? Ga op zoek naar waar de ander gevoelig voor is. Uiteindelijk willen we het allemaal graag goed doen in de ogen van anderen en horen we dit ook graag terug. Frequent, passend en oprecht complimenteren is in dit opzicht een van de sterkste interventies die je kunt plegen richting een individu. Wil je de intrinsieke motivatie van een team laten stijgen? Waardeer dan op passende wijze op teamniveau.