Het komen tot een zinvolle dagbesteding voor ouderen in de langdurende zorg staat hoog op de agenda van de politiek. Een dag waarin je uitgedaagd wordt, leidt namelijk tot meer plezier in het leven en een gevoel van zingeving. Dat we het een belangrijk onderwerp vinden staat dan ook niet ter discussie. Het ‘hoe’ we die zingeving bereiken is een veel complexere vraag! Het gaat namelijk over houding en cultuur van de organisatie en professional. Hoe krijg je ouderen net zo actief als Erica Terpstra?  

Is het doel van zingeving wel duidelijk?
De bijbel sprak al over de zingeving des levens; voor zorgprofessionals is het allerminst logisch om vanuit dat perspectief te redeneren. Het is hen immers niet geleerd. Freud stelde al dat indien het leven als zinvol wordt ervaren er geen zin aan gegeven hoeft te worden. Het probleem van zingeving en welbevinden stond dus niet standaard op de agenda van professionals, omdat het niet vanzelfsprekend was dat dit een probleem vormde. Je was oud, dan wil je van je rust geniet, dacht men. Daarnaast, welke oudere zegt dat hij/zij geen zingeving of welbevinden ervaart? We komen uit een situatie van onbewust onbekwaam naar een situatie van bewust onbekwaam. We hebben vast kunnen stellen dat ouderen dus zingeving willen.

Bij nieuwe verwachtingen, ook passende randvoorwaarden
In de praktijk merken we bij mensen die werkzaam zijn in de ouderenzorg dat zij het idee hebben geen tijd vrij te kunnen maken voor het verkennende gesprek over zingeving en welbevinden. “Wij kunnen geen tijd vrij maken om met ouderen het gesprek aan te gaan, maar zouden het fantastisch vinden als het kan”. Door de krappe personeelsbezetting, de eisen vanuit de sector en veelheid aan onderdelen waarover verantwoording gegeven moet worden, zijn de zorgprofessionals ongeveer de helft van hun tijd kwijt aan het achter de computer zitten. Vinden zij zelf. Als we er van uit gaan dat elke cliënt zo zijn of haar eigen wensen heeft en je het als professional al druk hebt, dan geeft dat in het hoofd van medewerkers niet het gevoel dat er veel ruimte ligt om hiermee aan de slag te gaan. De dialoog voeren over ‘wat is nu eigenlijk druk’ en ‘wat is er nodig om tot welbevinden centraal te komen’ is noodzakelijk in zo’n geval. Bij nieuwe verwachtingen, passen ook andere randvoorwaarden. Vanuit de overtuiging redeneren is wat ons betreft daarbij niet voldoende. Oftewel aangeven hoe belangrijk het is, doet niet nieuw gedrag ontstaan. Lees hiervoor onderstaand artikel over de aanzet tot nieuw gedrag.  (https://www.zorgwelzijn.nl/Ouderenzorg/Nieuws/2017/Zingeving-kan-het-optimale-uit-een-client-halen/)

Wat verstaan we dan precies onder zingeving?
Wat zingeving is, verschilt voor ieder mens. Om een containerbegrip als zingeving terug te brengen naar behapbare proporties, heb je iets meer nodig dan een bevlogen document, zeepkistsessie of e-learning module. Met elkaar nieuwsgierig zijn naar wat zingeving is, om het vervolgens voor een cliënt op maat te maken, kost tijd en vraagt vertrouwen. Het is niet helpend om te veronderstellen dat iedereen hetzelfde hoort als hij het woord ‘zingeving’ ontvangt. Taal kan namelijk verschillen.

Zingeving stapsgewijs
Niemand leert op basis van een powerpoint presentatie zijn rijbewijs halen. Dat doen we stapsgewijs. De eerste stap richting zingeving voor ouderen is te achterhalen waar de cliënt zelf behoefte aan heeft als het op een zinvolle dag aankomt. Dit zal per persoon verschillen omdat iedere persoon verschillend is. De volgende stap is kijken hoe deze oudere gefaciliteerd kan worden om het doel te bereiken. De ‘hoe’ vraag is bij veel werknemers in de zorg de meest lastige vraag. Willen wij dat  ouderen weer zin krijgen in het leven en hen laten genieten van hetgeen ze kunnen ondernemen, dan hebben we professionals nodig die ondersteund worden in het begrijpen van ouderen en kunnen bijdragen aan het veranderen van een organisatie. Expeditie Onderstroom ondersteunt teams en organisaties in het veranderen van houding en cultuur.