Veel veranderprocessen gaan gepaard met het bieden van passende randvoorwaarden voor verandering. Een inspirerende visie, een aansprekende folder, passende scholing, goede ICT faciliteiten, een strak protocol, een intervisie bijeenkomst of zelfs voorbeeldgedrag. We trekken graag alle registers open om mensen te winnen voor de doelen die we hebben. Het is inmiddels ruimschoots aangetoond dat niet zozeer de randvoorwaarden vóór gedrag, maar de gevolgen die we ervaren nadát we gedrag vertoond hebben, alles bepalend zijn.
Bij Expeditie Onderstroom zien wij gedrag van mensen als een beweging in drie fases.
- Datgene wat je klaar zet voordat gedrag tot stand komt. Wij noemen dat de ‘aanzet tot gedrag’. Die aanzet valt uiteen in de vaardigheden die iemand bezit, de randvoorwaarden die hem geboden worden en de intrinsieke motivatie die iemand in zich heeft.
- Het gedrag zelf. In feite datgene wat je concreet van iemand verlangd;
- De consequentie op gedrag. Wij noemen dit het ‘gevolg’ op gedrag. We kennen vier gevolgen, namelijk ‘waardering’, ‘dwang’, ‘straf’ en ‘boete’. Ieder van deze gevolgen gaat gepaard met bepaalde emoties en of gedrag herhaald wordt hangt af van wat men ervaart.
In de dagelijkse praktijk blijkt 80% van de energie binnen organisaties te zitten in de aanzet tot gedrag. We hopen iemand iets aan te reiken waarna het vervolgens wachten is op de verandering. Die vervolgens vaak niet ontstaat. Dat is ook niet vreemd, aangezien gedrag zelden wijzigt omdat iemand iets aanreikt. Gedrag wijzigt als het individu die het gedrag moet vertonen, er baat bij heeft om het gedrag te vertonen. Wat die ‘baat’ is, is binnen onze Expeditie voortdurend de vraag. Voor de een is het een compliment krijgen, voor de ander een bonus. Voor sommige medewerkers is het medezeggenschap krijgen over het werk, voor anderen is het een roeping vervullen. Sommige mensen voelen zich gewaardeerd bij een vriendelijke blik, anderen pas na een positief functioneringsgesprek. Wat het waarderende aspect ook mag zijn; blijvende gedragsverandering ontstaat door waardering, niet door het bieden van randvoorwaarden vooraf.
Dat klinkt eenvoudig, maar blijkt niet gemakkelijk. Het is namelijk eenvoudiger om iets op afstand te formuleren, dan om via interactie op de juiste wijze te waarderen. Het is overzichtelijker om een aantal nieuwe laptops aan te schaffen, dan medewerkers op maat te waarderen voor wat zij doen. Het zijn precies die vraagstukken die Expeditie Onderstroom het hoofd biedt. Hoe zorgen we ervoor dat medewerkers met liefde een stapje harder lopen en de doelen verwezenlijken die de organisatie zichzelf heeft gesteld? Dat doen we door de nadruk te leggen op de gevolgen op gedrag, in plaats van randvoorwaarden vooraf. Door te leunen op waardering, in plaats van dwang of straf. Door vooral sociaal te waarderen, in plaats van materieel. Expeditie Onderstroom helpt organisaties de nadruk te leggen op de juiste dingen.
